Herb i flaga powiatu cieszyńskiego powstały za czasu I kadencji powiatowego samorządu terytorialnego

Herb powiatu stanowi orzeł złoty w polu niebieskim zwrócony w prawo, ukoronowany złotą otwartą koroną, z czerwonym językiem, z dodaną majuskułą C na piersiach, która odróżnia ten herb od herbu województwa opolskiego.

Wpływ na kształt herbu miały konsultacje w lokalnym środowisku historycznym oraz uzasadnienie i opinia merytoryczna Wydziału Kultury, Sportu, Turystyki i Informacji Starostwa Powiatowego w Cieszynie, które zostały przyjęte przez Państwową Komisję Heraldyczną przy Ministerstwie Spraw Wewnętrznych i Administracji – uchwałą nr 175-1/O/2000 z dnia 20 września 2000 r. Następnie, herb i flaga zostały zatwierdzone przez Radę Powiatu Cieszyńskiego uchwałą nr XXIX/181/2000 z dnia 28 grudnia 2000 r.

Komisja Heraldyczna w swej opinii zaleciła, jednakże dokonania kilku zmian w celu polepszenia wizerunku orła. W roku 2011 poprawiono rysunek orła w herbie i poprawiono tło.

Nowe opracowanie herbu oraz projekty flagi, flagi stolikowej, banneru i pieczęci zostało przyjęte uchwałą nr IX/51/11 Rady Powiatu Cieszyńskiego z dnia 31 maja 2011r. w sprawie ustanowienia herbu, flagi, flagi stolikowej, banneru i pieczęci powiatu cieszyńskiego, po uzyskaniu uprzednio pozytywnej opinii Ministra właściwego do spraw administracji publicznej.

Historia oraz uzasadnienie formy herbu i flagi

Obecny herb powiatu cieszyńskiego nawiązuje bezpośrednio do znanych przekazów ikonograficznych dynastycznego herbu ostatnich Piastów cieszyńskich (na przykład herbu na krążku okiennym z 1611 r., herbu syna księcia Adama Wacława z 1649 r. w Cieszyńskiej Księdze Miejskiej, herbów na zachowanych pieczęciach ostatnich książąt cieszyńskich, herbu Księstwa Cieszyńskiego z herbarza „Scuta Nobilium Ducatus Tessinensis” z XVIII w., i in.). Ten właśnie herb książęcy stał się z czasem herbem Księstwa Cieszyńskiego jako terytorium znajdującego się we władaniu Piastów, a później tradycja utrwaliła ten zwyczaj.

Flaga Powiatu Cieszyńskiego

Herb Powiatu Cieszyńskiego

Jeśli chodzi o kolorystkę herbu, niektóre obce źródła, np. sztokholmski „Codex Bergshammar” z lat 1430–36 ukazuje cieszyńskiego orła z czerwonym dziobem, językiem oraz szponami. Jednak późniejsze źródła, jak np. „Herbarz Śląski” z lat 1577–78 przedstawia orła jedynie z czerwonym językiem, wysuwającym się ze wpółotwartego dzioba w barwie orła. Taką niezmienność wizerunku i barw potwierdza herbarz Siebmachera i późniejszy opis w dziele Spenera. Herbarz Siebmachera współczesny jest zaś jednym z ostatnich dwóch piastowskich władców cieszyńskich – Adamowi Wacławowi i Fryderykowi Wilhelmowi. Tę kolorystkę godła, to znaczy złoty dziób z czerwonym językiem potwierdza przede wszystkim wyobrażenie orła ze sztandaru księcia Adama Wacława z 1605 r., a także już wyżej przywoływane przykłady, które łącznie stanowią podstawę formy obecnego herbu powiatu cieszyńskiego.

Nie mniej istotna wydaje się być kwestia korony na głowie orła i czas jej występowania. W Księstwie Cieszyńskim wizerunek orła koronowanego wprowadził Kazimierz II w 1487 r. Następcy Kazimierza zatrzymali już na stałe taką formę. W ostatnich latach rządów Jana II Opolskiego (ur. 1460-zm.1532), ukoronowany orzeł pojawił się, także jako godło drugiej górnośląskiej linii piastowskiej, związanej z linią cieszyńską, której dotychczasowym godłem był orzeł bez korony. W Księstwie Cieszyńskim od końca XV w. ukoronowany orzeł pojawiał się więc niezmiennie na wszystkich pieczęciach książęcych, monetach i sztandarze aż do śmierci, w 1653 r. księżnej Elżbiety Lukrecji, ostatniej przedstawicielki dynastii Piastów na Górnym Śląsku. Natomiast dzięki podtrzymywanym stosunkom z dworem ostatnich Jagiellonów ,a później Wazów, rysunek orła na pieczęciach piastowskich był wzorowany na orle z pieczęci koronnej. Jedyna różnica była w koronie – na głowie polskiego orła widniała w tym czasie renesansowo – barokowa korona, tzw. zamknięta, a u książąt cieszyńskich do końca utrzymała się średniowieczna korona otwarta. Należy przy tym zauważyć, że orzeł koronowany oznaczał pierwszeństwo przed np. orłem ziem, który nie mógł być koronowany; inaczej mówiąc orzeł państwowy (a takim był orzeł książąt cieszyńskich) oznaczał suwerenność.

Obecne godło herbu – orzeł w koronie z literą „C” na piersi, zostało więc oparte na wymienionych źródłach ikonograficznych. Godło to dostosowano, jednakże do wymogów współczesnej heraldyki praktycznej. Mając jednak na względzie wielowiekową tradycję herbu Księstwa Cieszyńskiego oraz liczne i wyraźne do niej odniesienia, należy równocześnie zauważyć, że obecny herb powiatu cieszyńskiego posiada elementy tradycyjne: tarczę, stylistykę godła, barwę języka oraz koronę. Współcześnie dodano jedynie literę „C” na piersi jako znak literowy powiatu.

Flaga powiatu cieszyńskiego jest znakiem nowym, niemającym wyraźnej tradycji historycznej. Przed zatwierdzeniem jej formy rozpatrywano wersję flagi zawierającą dwubarwne, żółto-grantowe tło, na którym w lewym górnym rogu miał być umieszczony cały herb powiatu (godło na tarczy). Państwowa Komisja Heraldyczna działająca przy Ministerstwie Spraw Wewnętrznych i Administracji zasugerowała jednak, aby flaga powiatu, podobnie jak w przypadku wielu innych flag ziemskich w Polsce, miała charakter heraldyczny, to znaczy, aby niebieską barwę tarczy rozciągnąć na całe tło prostokąta flagi, a na niej umieścić samo godło herbu, czyli zatwierdzoną przez Komisję formę orła. Samorząd Powiatu Cieszyńskiego postanowił uwzględnić te sugestie i uchwalił taką właśnie formę flagi razem z herbem uchwałą Rady Powiatu z dnia 28 grudnia 2000 r. oraz uchwałą z dnia 31 maja 2011r. w sprawie ustanowienia herbu, flagi, flagi stolikowej, banneru i pieczęci powiatu cieszyńskiego.

Sztandar Powiatu Cieszyńskiego

Sztandar ma kształt kwadratowego, dwustronnego płata, o wymiarach 100 cm x 100 cm, o bokach wykończonych frędzlami koloru złotego, przymocowanego do drzewca zwieńczonego głowicą w kształcie godła Powiatu Cieszyńskiego.

Prawy płat sztandaru czerwony. Pośrodku płata wizerunek Orła Białego – godła państwowego Rzeczypospolitej Polskiej. Lewy płat sztandaru żółty. Pośrodku płata herb Powiatu Cieszyńskiego zgodny z wzorcem ustanowionym uchwałą Nr IX/ 51/11 Rady Powiatu Cieszyńskiego z dnia 31 maja 2011 roku w sprawie ustanowienia herbu, flagi, flagi stolikowej, banneru i pieczęci Powiatu. U góry płata ponad herbem napis „POWIAT CIESZYŃSKI”.

Pod herbem, w pobliżu obu dolnych naroży, kwiaty cieszynianki składające się z sześciu płatków haftowanych nicią koloru zielonego, otaczających okrągłą część środkową haftowaną nicią koloru żółtego. Pomiędzy kwiatami symetrycznie rozmieszczona data „1999”. Napis i data – haftowane nicią koloru granatowego. Litery napisu i cyfry daty ułożone poziomo.